Леанід Трубач «Паміж песняй і болем» выбраныя творы .

Укладанне і прадмова Сяргея Чыгрына        Леанід Трубач (1963-2009) пражыў толькі 46 гадоў, але пакінуў шчыры і прыкметны след у беларускай літаратуры і педагогіцы. У гэту кнігу ўвайшло ўсё лепшае, напісанае ім за гады ягонага кароткага жыцця, апублікаванае і неапублікаванае раней. Зерне збіраўся сеяць вясной Цяжка паверыць, што няма ўжо ў Паставах Леаніда […]

       Леанід Трубач (1963-2009) пражыў толькі 46 гадоў, але пакінуў шчыры і прыкметны след у беларускай літаратуры і педагогіцы. У гэту кнігу ўвайшло ўсё лепшае, напісанае ім за гады ягонага кароткага жыцця, апублікаванае і неапублікаванае раней.

Зерне збіраўся сеяць вясной Цяжка паверыць, што няма ўжо ў Паставах Леаніда Трубача. Няма нашага аднакурсніка, сябра, філолага, педагога і, вядома ж, цудоўнага

паэта. Невылечная хвароба 46-гадовага мужчыну скасіла вельмі хутка. Таму не верыцца, што Лёнька (мы так яго ўсе называлі) не патэлефануе, не прыедзе на сустрэчу аднакурснікаў, не прачытаем мы ў друку ягоных вершаў і педагагічных разважанняў. Я шмат разоў збіраўся напісаць прадмову да гэтай кнігі — не атрымліваецца, не пішацца, не выходзіць. Пры жыцці я б яму нагаварыў бы шмат кампліментаў і заўваг, а вось цяпер рабіць гэта цяжка, бо Лёні няма. Няма, а чуецца яго голас, бачыцца яго ўсмешка, згадваецца наша сумеснае студэнцкае жыццё. Вясёлае, цікавае, творчае… Лёнька ж быў сярод нас, юнакоў- філолагаў, самы малады, ён паступіў на філалагічны факультэт Белдзяржуніверсітэта адразу пасля школы. І ў школе, і ў БДУ ён вучыўся добра, быў даволі адукаваным юнаком. Памятаю, як на першым курсе выкладчыкі вырашылі праверыць, ці здольныя студэнты паступілі на філфак. І ў кожнай групе вырашылі напісаць дыктоўку па рускай і беларускай мовах. З юнакоў лепш за ўсіх напісаў Лёня. Асабліва па рускай мове. Мы хлопцы нарабілі столькі памылак, што нават сорамна пра гэта сёння згадваць. Лёнька зрабіў толькі дзве памылкі, адна з іх была па пунктуацыі.

Пазнаёміўся я з ім на першым курсе ў 1980- м годзе. Мы разам засяліліся ў адзін 704 пакой у студэнцкім інтэрнаце на Кастрычніцкай вуліцы ў Мінску. І ўсе гады пражылі разам у адным блоку, які складаўся з двух пакояў. Гэта былі самыя шчаслівыя гады нашага жыцця, хаця час быў не просты, як для беларускай культуры, так і для краіны ў цэлым. У вольны час мы наведвалі Нацыянальную бібліятэку, а таксама не прапускалі ніводнай футбольнай гульні на стадыёне “Дынама”, бо жылі побач. Мы ведалі пра мінскае “Дынама” усё, а некаторых футбалістаў асабіста з таго залатога складу “Дынама” 1982 года. У нашым студэнцкім пакоі бывалі слынная футбалісты мінскага “Дынама”. Памятаю неяк рана лёг спаць. Прыбягае Лёнька і будзіць: “Прачынайся, да нас госць прыйшоў — Віктар Шышкін”. Сапраўды, Лёнька з хлопцамі Прывёў вядомага футбаліста, які для нас наладзіў цэлую прэсканферэнцыю.

З Лёнькам мы хадзілі на літаб’яднанне “Узлёт”, якім кіраваў прафесар Алег Лойка. Нас нават запрасілі на VIII з’езд пісьменнікаў, дзе мы ўпершыню ўбачылі амаль усіх беларускіх пісьменнікаў, а таксама Ларысу Геніюш, якая сядзела ў зале з Нінай Мацяш і Уладзімірам Караткевічам. Неяк Лёнька даведаўся ад старшакурснікаў, што выкладчык беларускай мовы Лявон Іванавіч Бурак пасля некалькіх лекцый дае дыктоўку. Тэкст дыктоўкі выкладчык ведае на памяць. Гэта пачатак аповесці Якуба Коласа “Дрыгва”. Тэкст пачынаўся так: “Па-над Прыпяццю між лясоў, пяскоў і балот туліцца невялікая вёсачка, хат можа так трыццаць ці сорак…”. Лёнька кажа: “Пойдзем у бібліятэку, возьмем “Дрыгву”, сядзем за парты, пакладзем кнігі на калені і будзем пісаць дыктоўку”. Мы так і зрабілі: увесь тэкст спісалі з кніг. А ў канцы дыктоўкі Лёнька кажа: “Можа зробім па пару памылак, а то здагадаецца выкладчык, што спісалі…”. Хлопцы пару памылак “зрабілі”, а я не рабіў, я напісаў так, як было ў Коласа. Праз некалькі дзён Лявон Іванавіч Бурак прыходзіць на лекцыю, а я пытаюся ў яго: “Лявон Іванавіч, а як мы там напісалі дыктоўку?”. “Дрэнна, Чыгрын, дрэнна!”, — адказаў выкладчык. “Чаму дрэнна?”, — пытаюся ў яго, але так хацелася крыкнуць, што мы ўсё спісалі так, як ёсць у Коласа. Але ён не адказаў, якія мы атрымалі адзнакі. Лявон Іванавіч толькі выклікаў мяне да дошкі, дзе я дзве гадзіны даказваў, чаму і дзе я паставіў гэтыя знакі прыпынку, а не іншыя. Лёнька доўга рагатаў, маўляў, трэба было ўсё ж “зрабіць” пару памылак.

Леанід Трубач шмат чытаў. Але найбольш ён захапляўся паэзіяй свайго земляка Уладзіміра Дубоўкі. Пра Дубоўку ён мог распавядаць суткамі. Ужо тады ў 1980-я гады ён расказваў нам пра тое, што паэт 27 гадоў прасядзеў у сталінскіх лагерах, а пасля рэабілітацыі яму не дазволілі жыць у Беларусі і ён стала асеў у Маскве. Ды і дыпломная праца ў Леаніда Трубача была прысвечаная творчасці Уладзіміра Дубоўкі. А кіраўніком гэтай працы быў Ніл Гілевіч. У студэнцкія гады Лёнька Трубач, як і ўсе мы, хлопцы з правінцыі, жыў у Мінску сціпла. Калі што прывозілі з дому — частаваліся разам. Калі Лёнька даставаў з сумкі матуліны пачастункі, то казаў: “Частуйцеся, гэта з радзімы Уладзіміра Дубоўкі!”. Радзіму сваю, Пастаўшчыну, ён дужа любіў.

Нарадзіўся Леанід Трубач 25 красавіка 1963 года ў вёсцы Гута Пастаўскага раёна. Скончыў Пастаўскую сярэднюю школу № 1 і філалагічны факультэт Белдзяржуніверсітэта. Пасля заканчэння універсітэта малады, узнёслы, поўны мар і творчых ідэй, вярнуўся ён на родную Пастаўшчыну. Спачатку працаваў настаўнікам Рускай мовы і літаратуры ў Цёплаўскай васьмігадовай школе, а потым выкладчыкам роднай мовы і літаратуры ў СШ № 1 г. Паставы. У той самай школе, дзе вучыўся сам. У гэтай школе працавала з ім і жонка Святлана, тут вучылася дачка Таццяна, якая пайшла па слядах бацькі і займаецца цяпер на пятым курсе філфака БДУ. Усё ў ягоным жыцці, здавалася, складвалася някепска. Тым не менш Леаніду Трубачу рэдка выпадалі дарункі лёсу.

Рана не стала ў яго бацькі. Потым памёр айчым, а затым гэты свет пакінула і маці. За маці ён вельмі перажываў, думаў, трывожыўся. А яшчэ яго хваляў лёс роднай мовы, лёс краіны. За ўсё Лёня хварэў душой і сэрцам. Вершы Леанід Трубач пісаў рэдка, больш пераапрацоўваў ранейшыя, перапісваў радкі, строфы. Жонка Святлана і дачка Таццяна раілі яму сабраць усе творы пад адну вокладку і выдаць асобным зборнічкам. Ён катэгарычна адмаўляўся і казаў, што сёння не да вершаў, ды і час на іх не прыйшоў. У апошнія гады Лёня пісаў сцэнарыі школьных мерапрыемстваў. Яму гэта больш падабалася, ён бачыў на школьнай сцэне, як сцэнарыст і рэжысёр, вынікі сваёй працы…

Летам 2010 года мы, аднакурснікі Леаніда Трубача, збярэмся на свой юбілей — 25-годдзе з дня заканчэння універсітэта. Сярод нас не будзе толькі Лёнькі Трубача. Светлага, інтэлігентнага, шчырага, таленавітага аднакурсніка. Ён нарадзіўся вясной і вясной 2009 года яго не стала. Ён яшчэ не паспеў пасеяць зерне сваёй паэзіі, яго літаратурная сяўба яшчэ не пачалася. Лёня збіраўся сеяць зерне вясной, якую чакаў, чакаў сваю вясну: Ціша. Спакой. Не было быццам бруду, Зерне збіраюся сеяць вясной… Я не спяшаюся — некалі буду, Сёння, жыццё, застаюся з табой. Але жыццё яго рана скончылася, а нам, аднакурснікам, і родным людзям, а таксама ўсім беларусам, ён пакінуў вершы, якія склалі гэтую кнігу.

Сяргей ЧЫГРЫН

Ист: https://docs.yandex.by/docs/view?